Daniel Mitsui "Odnalezienie i Podwyższenie" (6): Język symboli

_____

Szósta część wykładu, który Daniel Mitsui, artysta grafik, wygłosił 14 września 2015 roku z okazji otwarcia wystawy swoich prac na Franciszkańskim Uniwersytecie Steubenville.

_____

Decyzje i orzeczenia dotyczące sztuki sakralnej należą do ojców, ponieważ mówią o niej w taki sam sposób jako ojcowie. Patrystyczny język, czy pisany, czy malowany, jest bardziej symboliczny niż dosłowny.

Cztery skrzydlate stworzenia otaczające Jezusa Chrystusa na tak wielu wizerunkach są tymi, które ukazały się prorokowi Ezechielowi, a później św. Janowi. Symbolizują czterech Ewangelistów. Człowiek reprezentuje św. Mateusza, którego księga rozpoczyna się genealogią, [znakiem?] człowieka. Wół jest zwierzęciem ofiarnym, a Ewangelia św. Łukasza rozpoczyna się od złożenia przez Zachariasza ofiary w Świątyni. Lew reprezentuje św. Marka, którego księga rozpoczyna się głosem płaczu lub raczej ryku lwa na puszczy. Wierzono, że orzeł spogląda prosto w słońce, a Ewangelia św. Jana rozpoczyna się od wejrzenia w olśniewające prawdy. W sztuce człowiek i orzeł często są umieszczane wyżej, ponieważ reprezentują Ewangelistów, którzy uzyskali wiedzę od bezpośredniego świadka, a nie z pogłosek.

Apokaliptyczne bestie mają wiele znaczeń; przedstawiają również życie Jezusa Chrystusa, odpowiednio Jego Wcielenie, ofiarniczą śmierć, Zmartychwstanie [„Szczenię lwie Juda: do łupu, synu mój, wstąpiłeś: odpoczywając ległeś jako lew, i jako lwica: któż go wzbudzi?” (Genesis 49, 9)] i Wniebowstąpienie. Ponadto są symbolami chrześcijańskich cnót: rozsądku, samopoświęcenia, męstwa i kontemplacji.

Ojcowie Kościoła w każdym fragmencie Starego Testamentu widzieli zapowiedzi Nowego. Ofiara Izaaka jest uwzględniona na marginesie mojego przedstawienia Ukrzyżowania; związek tych dwóch ofiar jest stale obecny w liturgicznych tekstach i pismach teologicznych. Narysowałem też śmierć Eleazara Machabeusza ginącego pod słoniem bojowym; o ile mi wiadomo, ta zapowiedź po raz pierwszy została wskazana w Speculum Humanae Salvationis, poświęconej typologii księdze z początku XIV wieku. Lecz autor Speculum nie zmodyfikował starożytnej tradycji; raczej rozwinął ją zgodnie z przyjętym i najpiękniejszym prawem wzrostu. Symbol był utajony, ale obecny w wydarzeniu od samego początku; sposób rozumienia ujawniony w tym, czego Jezus sam nauczał o Sobie: "A jak Mojżesz wywyższył węża na pustyni, tak potrzeba, by wywyższono Syna Człowieczego". 

Scena Ukrzyżowania taka, jak zwykło się ją przedstawiać, sama w sobie ma symboliczne znaczenie. Jezus Chrystus jest nowym Adamem, którego śmierć krzyżowa dokonuje odkupienia grzechu pierworodnego. I jak Ewa, oblubienica pierwszego Adama, narodziła się z jego boku, gdy spał, tak Kościół, oblubienica Chrystusa, narodził się z Jego boku, gdy zasnął w śmierci na krzyżu; tu parafrazuję św. Augustyna. Krew i woda, które wypływają z otwartego boku nowego Adama, reprezentują dwa najważniejsze sakramenty: Eucharystię i Chrzest. Rana niemalże niezmiennie jest umiejscawiana na prawym boku Chrystusa, ponieważ żebro Adama zostało wzięte z jego prawego boku. Po prawej stronie Krzyża (z perspektywy Chrystusa) pojawiają się symbole nowego przymierza: Najświętsza Maryja Panna, Dobry Łotr oraz słońce. Księżyc, którego odbite światło reprezentuje stare przymierze, znajduje się po lewej stronie. Jest to lekcja teologii, a nie zapis astronomicznego układu ciał niebieskich.

Tłum. XBP & Łukasz Makowski